 Άγιος Γεώργιος ΔρακοντοκτόνοςΈργο Βαλεντίνης Αναστασίου Διαστάσεις εικόνας 59 x 40.5 εκατοστά Πληροφορίες για την εικόνα |
Ο Άγιος Γεώργιος κατείχε μια πολύ ξεχωριστή θέση στις καρδιές και στην σκέψη των κατοίκων του κατεχόμενου τώρα Πραστειού Μεσαορίας. Οι αφηγήσεις τους τον δείχνουν υπεράνω όλων των άλλων αγίων, λίγο πιο κάτω από την Παναγία! Ήταν μια ζωντανή ύπαρξη, μια οντότητα που παρέμβαινε και βοηθούσε κάθε φορά που ένας άνθρωπος του απηύθυνε μια ικεσία για βοήθεια. Ανάμεσα στους πολλούς θρύλους που αφηγούνταν οι παλαιότεροι, κυρίαρχοι ήταν εκείνοι που αναφέρονταν στον Άγιο μας, όπως και ο πιο κάτω:
Οι γείτονες της περικαλλούς εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου, στο κέντρο του χωριού μαρτυρούσαν ότι άκουγαν τα πέταλα του αλόγου του που ξεκινούσαν από την μεγάλη, φορητή εικόνα του στον βόρειο τοίχο, δίπλα από το εικονοστάσι. Προχωρούσαν προς την βόρεια πόρτα, η οποία άνοιγε με ένα ισχυρό θόρυβο! Ήξεραν τότε ότι ο Άγιος έφυγε για κάποιο θαύμα και έμεναν άγρυπνοι, αναμένοντας την επιστροφή του. Σε κάποια στιγμή, στα βάθη της νύχτας, τα πέταλα του αλόγου ακούγονταν να χτυπούν ξανά στον δρόμο, η βόρεια πόρτα της εκκλησίας ξανάνοιγε με τον ίδιο θόρυβο και τα πέταλα προχωρούσαν προς την εικόνα του βόρειου τοίχου και εκεί έσβηναν… Είχαν την σίγουρη μαρτυρία ότι ο Άγιος επέστρεψε από κάποιο θαύμα, γεγονός που αφηγούνταν στους υπόλοιπους συγχωριανούς, με το πρώτο φως του ήλιου!
Στο πρόσωπο του Αγίου Γεωργίου φαίνεται να είχε μεταφέρει ο λαός δοξασίες από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό για μια αγαθή οντότητα, συγκεκριμένα τον Ηρακλή, που ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ανθρώπων και παρεμβαίνει για να τους σώσει από το κακό. Αυτό προφανώς έγινε σε καιρούς δύσκολους, όταν οι δύο πολιτισμοί, αρχαίος ελληνικός και Χριστιανικός βρίσκονταν σε σύγκρουση μεταξύ τους.
Ως ένα κατ’ εξοχήν γεωργικό χωριό το Πραστειό, ήθελε τον προστάτη της γεωργίας με τις κοπιώδεις και χρονοβόρες διεργασίες, που γίνονταν όλες στο χέρι. Ως πρώτο παράδειγμα αναφέρω τον θερισμό είχε την επιπρόσθετη δυσχέρεια λόγω του γεγονότος ότι συντελείτο στις εξουθενωτικές συνθήκες του καλοκαιρινού καύσωνα, μέσα στον κάμπο της Μεσαορίας. Βρήκε τον προστάτη αυτό στο πρόσωπο του Αγίου Γεωργίου γι’ αυτό και τιμάτο με δύο εκκλησίες αφιερωμένες στην χάρη του. Η μία ήταν η υπέροχη εκκλησία στο κέντρο περίπου του χωριού που εόρταζε στις 23 Απριλίου, επέτειο του μαρτυρικού του θανάτου. Αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο του Σπόρου ήταν το εξωκλήσι, ενάμιση περίπου χιλιόμετρο στα βόρεια του Πραστειού, το οποίο εόρταζε στις 3 Νοεμβρίου, ημέρα της ανακομιδής των λειψάνων του Αγίου. Οι γεωργοί τιμούσαν και τότε τον Άγιο και ζητούσαν την χάρη του για να ευόδωση της σποράς που άρχιζε «επίσημα» την επομένη κιόλας της εορτής του Αγίου. Στο πρόσωπο του Αγίου Γεωργίου φαίνεται να είχε μεταφέρει και πάλιν ο λαός δοξασίες από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό για μια αγαθή οντότητα, συγκεκριμένα την θεά Δήμητρα, που προστάτευε την γεωργία και μεριμνούσε για μια καλή σοδιά.
Ο λαός βρήκε τον τρόπο να συμβάλει σε ένα συγκέρασμα των δύο πολιτισμικών οντοτήτων, για μια όσο γίνεται πιο αρμονική και ειρηνική συνύπαρξη τους μέσα στον ίδιο χώρο.
Η Λαμπρότητα των Εορτασμών για την 23η Απριλίου
Την ημέρα αυτή ο Άγιος μας τιμάτο με μεγάλη λαμπρότητα στο Πραστειό. Οι εορτασμοί άρχιζαν από το απόγευμα της 22ας Απριλίου με λαμπρό εσπερινό όπου πολλοί πιστοί έπαιρναν τους σπιτίσιους, ωραίους άρτους, τις πίττες και τα κόλλυβα, ως εορτάζοντες. Πλήθη άλλων πιστών συνέρρεαν στην εκκλησία για να ακούσουν την λειτουργία του εσπερινού.
Αποκορύφωμα του εσπερινού ήταν η λιτάνευση της μεγάλης φορητής εικόνας του Αγίου Γεωργίου που σε όλη την υπόλοιπη διάρκεια του χρόνου ήταν τοποθετημένη στον βόρειο τοίχο της εκκλησίας, δίπλα από το εικονοστάσι. Όλοι οι πιστοί επεδίωκαν στην διάρκεια της λιτάνευσης της εικόνας να περάσουν από κάτω για να πάρουν την χάρη του Αγίου. Στην συνέχεια η εικόνα τοποθετείτο σε ειδική εσοχή στον δυτικό, μικρό ηλιακό της εκκλησίας, θυμίαζε ο ιερέας ενώπιον της ενώ οι ψάλτες έψαλλαν εγκωμιαστικούς ύμνους στον Άγιο. Με την ολοκλήρωση και αυτής της φάσης του τελετουργικού, η μεγάλη εικόνα μεταφερόταν μέσα στην εκκλησία και τοποθετείτο στην θέση της. Οι πιστοί εισέρχονταν μέσα στην εκκλησία προσκυνούσαν το Ευαγγέλιο, την εικόνα του Αγίου Γεωργίου, έπαιρναν αντίδωρο από το χέρι του ιερέα και εύχονταν τα «Χρόνια Πολλά» στους εορτάζοντες που στέκονταν στην σειρά και ως ευχαριστήριο δέχονταν ανθόνερο στο χέρι τους από τις ωραίες μυροδόχες που κρατούσαν οι εορτάζοντες.
Το πρωί της 23ης Απριλίου η λειτουργία ήταν ακόμα πιο μεγαλοπρεπής, με την εκκλησία πλημμυρισμένη από πιστούς. Κανένας από τους γεωργούς δεν έλειπε τέτοια μέρα, αφού ήθελαν όλοι να πάρουν την ευλογία του Αγίου για να αρχίσουν και «επίσημα» τον θερισμό, την επομένοι κιόλας μέρα. Ανάλογα με την ωριμότητα των σπαρτών και τις καιρικές συνθήκες, ο θερισμός μπορεί να είχε κιόλας αρχίσει κάποιες μέρες πριν.
Οι καλλίφωνοι ψάλτες του χωριού, αριστερά ο βαρύτονος Ανδρέας Πακούλας και δεξιά οξύφωνος Νικόλας Φουκκαρής με τον πατέρα του Απόστολο και με την συμμετοχή άλλων ψαλτών, εναλλάσσονταν σε ένα διάλογο υμνολογίας δημιουργούσε ένα μουσικό αποτέλεσμα μοναδικού κάλλους. Γοήτευε τους πάντες αυτή η μουσική πανδαισία γι’ αυτό και διαφυλάχτηκε στις καρδιές των Πραστιτών ως πολύτιμη ανάμνηση.
Ιδιαίτερα υπέροχη λειτουργία γινόταν όταν ο Άγιος εορταζόταν την Δευτέρα της Λαμπρής πράγμα που συνέβαινε όταν η 23η Απριλίου συνέπιπτε με κάποια ημέρα της Σαρακοστής. Αναβαλλόταν τότε ο εορτασμός για την Δευτέρα της Λαμπρής.
Πανηγύρι, Αθλητικοί Αγώνες και Θέατρο
Οι εορτασμοί συνεχίζονταν σε όλη την διάρκεια της ημέρας. Περιλάμβαναν μεγάλο πανηγύρι στο οποίο οι Πραστίτες είχαν την ευκαιρία να αγοράσουν ποικίλα προϊόντα και πρωτίστως ξηρούς καρπούς που δεν παρήγαγε το Πραστειό.
Γίνονταν μεγάλοι αθλητικοί αγώνες με συμμετοχή αθλητών όχι μόνο από το Πραστειό αλλά και από πολλά άλλα χωριά. Οι αθλητές είχαν την ευκαιρία να αγωνιστούν σε αθλήματα όπως το ύψος επί κοντώ και τρέξιμο στα 100 μέτρα που τιμάτο ιδιαίτερα από τους Πραστίτες που θεωρούσαν τους αθλητές αυτούς «πουλιά», τους πιο γρήγορους από όλους. Λάμβαναν επίσης μέρος αθλήματα για τρέξιμο σε μεγαλύτερες αποστάσεις, δισκοβολία και άλλα αθλήματα.
Κορυφαίο άθλημα που γοήτευε όλους αφού αναδείκνυε την λεβεντιά και την παλληκαριά ενός αθλητή, ήταν το «διτζιήμιν», η άρση βαρών, με το σήκωμα ενός ογκόλιθου βάρους 145 περίπου οκάδων! Η πέτρα αυτή είχε δύο εσοχές, μία στο αριστερότερο κέντρο της και μία στο δεξιότερο, στις οποίες ο αθλητής έβαζε μέσα τα χέρια του για να μπορέσει να την σηκώσει. Πρωταθλητής σ’ αυτό το ωραίο άθλημα υπήρξε ο θείος μου Πετράκης Ν. Πετράκη, λόγω και του συγκλονιστικού γεγονότος ότι, όχι μόνο μετέφερε το μεγάλο διτζιήμιν για μεγαλύτερη απόσταση από τους υπόλοιπους αθλητές του είδους αυτού, αλλά πρωτίστως επειδή το κρατούσε «ξωσιερίς» δηλαδή χωρίς να το ακουμπά στο σώμα του! Αφιερώνω στον μακαριστό θείο μου το ποίημα μου «Το Παλληκάριν». Το εμπνεύστηκα από την περιγραφή που μου έδωσε ο μακαριστός τατάς μου Μάρκος Κ. Χατζηπιέρας για την άρση του διτζιημιού από τον θείο μου Πετράκη. Παρόμοια περιγραφή μου έδωσε και η εξαδέλφη μου Ανδριανή Πιέρα. Καθηγητής πανεπιστημίου στο μάθημα της Φυσιολογίας μου ανάφερε χαρακτηριστικά ότι για να μπορέσει ο θείος Πετράκης να σηκώσει το διτζιήμιν και να το μεταφέρει «ξωσιερίς», σημαίνει ότι είχε πρωτοφανείς φυσικές ικανότητες. «Ήταν ένας Διγενής Ακρίτας!»
Στα πλαίσια των εορτασμών προς τιμή του Αγίου Γεωργίου οι Πραστίτες είχαν και την ευκαιρία να παρακολουθήσουν θεατρικές παραστάσεις που ανέβαζαν ερασιτέχνες ηθοποιοί του χωριού με καταπληκτικά όμως αποτελέσματα. Κάποια από τα έργα που παρουσιάστηκαν ήταν «Ο Αθανάσιος Διάκος», «Η Γκόλφω» και πολλά άλλα. Την παράσταση με δραματικό περιεχόμενο ακολουθούσε πολλές φορές και κωμωδία, καθώς και τραγούδια από ερασιτέχνες τραγουδιστές, εμπλουτίζοντας ακόμα περισσότερο την γιορτή..
Η Επόμενη Μέρα
Ενισχυμένοι από τις ευλογίες και την χάρη του Αγίου, όλοι ανεξαίρετα οι γεωργοί βρίσκονταν στα χωράφια τους, την επομένη κιόλας μέρα, με τα δρεπάνια στο χέρι να θερίζουν. Άρχιζαν πρώτα με τον θερισμό του κριθαριού που ωρίμαζε γρηγορότερα από το σιτάρι δεδομένου ότι γινόταν και η σπορά του πιο πριν. Μόλις τέλειωνε ο θερισμός του κριθαριού μεταφέρονταν τα δεμάτια από θερισμένο κριθάρι στο αλώνι για να αρχίσει αμέσως το αλώνισμα, ενώ στα χωράφια άρχιζε ο θερισμός του σιταριού. Οι γεωργοί βιάζονταν να επιτελέσουν τις κοπιαστικές και χρονοβόρες, πολυπληθείς διαδικασίες που γίνονταν όλες στο χέρι, ώστε να βρεθεί ο ευλογημένος καρπός στις σιταποθήκες του κάθε νοικοκυριού, τα λεγόμενα σέντε. Μόνο τότε ανακουφίζονταν οι γεωργοί, γνωρίζοντας ότι οι κόποι ενός ολόκληρου χρόνου δεν απειλούνταν πλέον από μια απροσδόκητη βροχή. Ο κύκλος όμως των εργασιών συνεχιζόταν, με τον Άγιο πάντα δίπλα να προστατεύει και να ευλογεί τους κόπους των γεωργών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Ο Άγιος Γεώργιος, ως προστάτης της γεωργίας, εορταζόταν με μοναδική λαμπρότητα, στο Κατεχόμενο τώρα Πραστειό Μεσαορίας, ένα κατ’ εξοχήν γεωργικό χωριό. Οι γεωργοί τον τιμούσαν ιδιαίτερα και έπαιρναν την ευλογία του στις 23 Απριλίου, για να αρχίσουν και «επίσημα» τον θερισμό, την επομένη κιόλας μέρα της γιορτής του. Ξεχωριστή διάσταση της λαμπρότητας με την οποία τιμάτο ο Άγιος ήταν οι αθλητικοί αγώνες που διοργανώνονταν στο Πραστειό, στους οποίες συμμετείχαν και αθλητές από πολλά άλλα χωριά. Την παλληκαριά και την λεβεντιά ενός αθλητή την αναδείκνυε πρωτίστως η διάκριση στο άθλημα της άρσης βαρών το λεγόμενο «σήκωμαν του διτζιημιού».
Προσευχόμαστε στον Θεό και στον Άγιο μας να κάνουν το θαύμα τους και να λυτρώσουν το Πραστειό μας από την αδικία της κατοχής. Θα μπορέσουμε τότε να τον τιμήσουμε ξανά, με την ίδια λαμπρότητα, όπως και παλαιότερα. Θα σηκωθεί και πάλιν το διτζιήμιν από τα νέα παλληκάρια και γενικά όλοι αθλητές της νέας γενιάς θα αγωνιστούν ξανά στο Γυμναστήριο για τον στέφανο της νίκης. Ας δώσει ο Άγιος το όραμα αυτό να το δούμε να γίνεται πραγματικότητα, σαν μια φωτεινή προφητεία…
Το Παλληκάριν
(Αφιερώνω το ποίημα αυτό στον θείο μου Πετράκη Ν. Πετράκη, αδελφό του πατέρα μου, που είχε διακριθεί ως αθλητής στο διτζιήμιν. Το αφιερώνω επίσης στον Γιάννη Χατζηστερκώτη, αδελφό του παππού της μητέρας μου Χατζηγιώργη Χατζηστερκώτη, που είχε κι αυτός σπουδαία επίδοση στο διτζιήμιν).
Έστεκες σαν αρκάντζιελος στην μέσην της Πλαταίας
Τζιαί σαν το Άστρον της Πωρνής που φέγγει μες τον κάμπον.
Έστραφτεν το μεταξωτόν πουκάμισον που εχόρες,
Φάμμαν που τες αρφάες σου, στην βούχαν με μανιέραν,
Με τέγνην το εράφκασιν στο σιέριν με βελόνιν.
Έστρωννεν τόσον όμορφα πας την πλαθκειάν σου ράσιην,
Εσέν, πον διπλοκάπουλλη, ίσια με μιαν βουκάνην.
Τζι' η ζώστρα η ολομέταξη, εις την λεγνήν σου κόξαν,
Με τα γρουσά της τα πλουμιά, τα κλώσια τα πολλά της,
Που εππέφταν πας την βράκαν σου, την προσιαστήν τζιαι μιάλην!
Σαν Διγενής εσήκωννες το μιάλον το διτζιήμιν,
Τζιαί το εκράες ξωσιερίς στα δυνατά σου σιέρκα,
Για ώραν πον εδύνετουν να το κρατεί κανένας
Τζι’ εσούνη να το παρπατάς να κόφκεις τόσην στράταν!
Εδίπλωννες με άνεσιν το λυγερόν κορμίν σου,
Τζιαί το εκάχισκες χαμαί, σαν όφκερην καντήλαν!
Το όμορφον, μεταξωτόν, πουκάμισον που εχόρες,
Ετσάκραν τζι' εγινήσκετουν κορτίν- κορτίν τζιαι λύμαν.
Ούλλοι χωρούν, θαμμάζουν σε, τζι' η κόρη που σ' αγάπαν
Κάμνει στα στήχη τον σταυρόν τζιαί τον Θεόν δοξάζει.
Η μάνα τζιαι ο τζιύρης σου είχασιν για καμάριν
Την λεβεντιάν την ξώπρωτην τζιαι την παλληκαρκάν σου.
Ακόμα τζι' οι αρφούες σου εσέν εν που παινεύκαν,
Ήσουν τιμή για την γενιάν τζιαι το χωρκόν σου ούλλον.
Αγλαντζιά, 28. 11. 2006